Hạt cà phê Ethiopia

Ethiopia – quê hương cà phê Arabica

1. Quê hương của Arabica

Ethiopia là một trong những vùng trồng cà phê đặc biệt và ngon nhất thế giới. Đây cũng được xem như quê hương của cà phê Arabica. Theo truyền thuyết, vào khoảng năm 850 sau công nguyên, một người du mục chăn dê – Kaldi. Kaldi nhận thấy đàn gia súc của mình trở nên cực kỳ hưng phấn sau khi ăn quả của một loại cây. Anh bèn mang loại quả này về và báo cáo với một thầy tu. Ông ném những hạt cà phê vào lửa và khẳng định đây là biểu hiện của ma thuật. Khi hạt tiếp xúc với lửa nghĩa là cà phê đang được rang. Cả căn phòng ngập tràn hương thơm quyến rũ đặc trưng của cà phê. Có lẽ bởi hương thơm kỳ lạ này mà nó được xem là ma thuật huyền ảo tại thời điểm đó. Đây cũng chính là cách cà phê mê hoặc và trở nên phổ biến đối với nhiều người trên thế giới ngày nay.

Lịch sử cây cà phê Arabica

Kể từ đó, cà phê trở thành loại cây được canh tác rộng rãi ở Ethiopia, đặc biệt, khu vực phía nam với độ cao và khí hậu lý tưởng cho cây cà phê sinh trưởng đạt chất lượng tốt. Với tầng đất mặt dày và thảm thực vật phong phú, hầu hết cà phê Ethiopia được canh tác hoàn toàn tự nhiên mà không sử dụng tới các hoá chất nông nghiệp.

Như vậy, cây cà phê đã tồn tại và phát triển hoang dã ở Ethiopia qua hàng thế kỷ với nhiều chủng giống bản địa đa dạng. Do vậy, trên bao bì hạt cà phê từ Ethiopia phần tên giống thường được ghi là Heirloom với ý nghĩa là tập hợp không xác định của nhiều giống khác nhau nhưng vẫn có chung hương vị đặc trưng của điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng nơi này.

Một vài số liệu liên quan

Môi trường vốn dĩ ở Ethiopia hoàn hảo đến mức có thể tạo ra cà phê tuyệt vời mà không cần thêm bất kỳ điều gì khác. Có hơn một nghìn loại cà phê khác nhau được trồng ở Ethiopia.

Cà phê Ethiopia được trồng khắp nơi ở vùng đất Nam Phi này. Nhưng tập trung nhiều nhất là ở vùng núi phía nam có độ cao và điều kiện tốt nhất cho sự phát triển.

Các khu vực canh tác cà phê: Sidama, Yirgacheffe, Harrar, Limu, Djimma, Lekeemi, Wallega, Gimbi.

Các giống cà phê phổ biến: Kudhome, Gesha, Djimma …

Chủng loại: Arabica

Độ cao phát triển: 1.500 – 1.800 m (so với mực nước biển)

Phương pháp chế biến: Chế biến khô và chế biến ướt

Cách phân loại cà phê: 9 cấp độ được gọi là Grades. Trong đó:

+ Grades 1 – 2: Cà phê đặc sản (Specialty Coffee)

+ Grades 3 – 9: Dòng sản phẩm thương mại

Thời gian thu hoạch: Tháng 11 đến tháng 2.

2. Những vùng trồng cà phê nổi tiếng ở Ethiopia

Cho tới năm 1995, Ethiopia vẫn được phân thành các tỉnh (provinces), hiện nay thì được chia thành các quận (districts). Tuy nhiên tên các tỉnh cũ vẫn thường được dùng theo thói quen để chỉ các địa điểm. Do vậy, vùng phía nam vẫn thường được gọi là Sidamo (tỉnh Sidamo hay Sidama theo tên gọi cũ) là vùng trồng cà phê chủ yếu ở Ethiopia.

Bản đồ cà phê Ethiopia

Theo sự phân chia địa lý hành chính hiện nay, Yirgacheffe – một thị trấn nhỏ thuộc tỉnh Sidamo cũ là nơi trồng cà phê nức tiếng nhất Ethiopia. Cà phê ở vùng này chủ yếu được sơ chế ướt, cho cà phê có vị sáng, độ acid cao, body nhẹ với các nốt hương hoa và quả.

Cũng thuộc tỉnh Sidamo cũ, Guji nằm ở phía nam cũng là một vùng trồng cà phê nổi tiếng. Cà phê ở vùng này có hương hoa ngọt ngào như hoa nhài, vị quả hạch và body thanh nhẹ giống với trà.

Kế tiếp, không thể không đề cập đến Harrar nằm ở phía đông Ethiopia. Đây là vùng đất nổi tiếng sản xuất cà phê theo phương pháp chế biến khô. Cà phê vùng này nổi trôị với hương vị trái cây hoang dã dưới dạng như syrup.

Hầu hết cà phê được sản xuất bởi các nông hộ nhỏ. Họ bán cà phê thông qua ECX (The Ethiopia Commodity Exchange) – Sở giao dịch hàng hoá. ECX được thành lập bởi chính phủ Ethiopia vào năm 2008.

3. Hương vị đặc trưng

Cà phê được thu hoạch chủ yếu từ tháng 10 tới tháng 12, một số nơi có thể thu hoạch từ tháng 4 đến tháng 6 (rất ít). Hạt chủ yếu được sơ chế ướt (washed) hoặc khô/tự nhiên (natural). Phương pháp sơ chế có ảnh hưởng rất lớn tới hương vị của cà phê. Nhưng dù sơ chế theo phương pháp nào thì cà phê Ethiopia vẫn mang một hương vị đặc trưng khó lẫn với cà phê trồng ở những vùng khác với hương hoa quả phong phú.

Cách sơ chế cũng góp phần quyết định hương vị và chất lượng cà phê

Những vùng đất nổi tiếng cùng hương vị đặc trưng có thể nhận diện:

•  Sidamo

Vùng đất Sidamo trù phú với địa hình đa dạng đã tạo nên hương vị cực kỳ phong phú cho cà phê. Cà phê ở đây có hương từ trái cây đến các loại hạt, kể cả thảo dược.

• Yirgacheffe

Vùng cà phê cao nhất miền nam Ethiopia với độ cao 1.700 đến 2.200 so với mực nước biển. Yigracheffe nổi tiếng cho ra loại cà phê được xem là ngon nhất thế giới. Đây cũng là loại cà phê đạt chuẩn SHG(Stickly High Grown) / SHB(Stickly Hard Bean).

Đặc trưng hương chanh và hoa quả với vị ngọt dịu dàng luôn được tìm thấy ở cà phê vùng này.

• Lekempi, Wellega và Gimbi

Vùng này sử dụng cả hai phương pháp chế biến tự nhiên và chế biến ướt. Vì thế mà hương vị khá phong phú và tự nhiên hơn so với Sidamo và Yirgacheffe.

• Limu và Djimma

Cà phê tại Limu được chế biến ướt và tại Djimma thì được chế biến tự nhiên. Hương vị của nó sẽ nhẹ nhàng và có nhiều phẩm chất nổi trội hơn cả cà phê tại Sidamo.

• Harrar

Vùng đất nắng nóng quanh năm với địa hình tựa sa mạc làm cà phê nổi bật với mùi đất (earth). Tuy nhiên, cà phê tại đây được đánh giá khá cao bởi có vị việt quất và trái cây. Và nằm trong top 10 loại cà phê ngon nhất thế giới.

Đặc biệt, vỏ của hạt cà phê vùng này được sử dụng làm trà gọi là cascara. Hương vị cascara rất tuyệt vời và rất khác so với trà lá. Đây là một sản phẩm truyền thống khá nổi tiếng của Harrar.

4. Nên uống cà phê Ethiopia như thế nào

Như đã đề cập, cà phê từ Ethiopia có hương vị khá tinh tế, đặc biệt là các nốt hương hoa, quả phong phú khó gặp ở cà phê ở các vùng khác. Do vậy, để có thể thưởng thức trọn vẹn, hạt cà phê nên được rang nhẹ để lưu giữ được mùi thơm và lọc qua giấy lọc (pha đến đâu mới xay cà phê đến đó) để phô bày được hương thơm lẫn độ chua và độ dày hoàn hảo của loại hạt này.

Bạn có thể thưởng thức trọn vẹn các nốt hương tiềm ẩn từ khi hạt cà phê bắt đầu vỡ ra, khi bột cà phê được tiếp xúc với nước nóng, rồi hương thơm sẽ biến đổi dần dần khi nước nóng chảy qua khối cà phê, toả lên mặt và nguội đi trong không khí. Hạt cà phê Ethiopia sẽ luôn khiến bạn phải trầm trồ thú vị với sự biến hoá mùi hương hấp dẫn này.

Pour Over

Bên cạnh đó, phương pháp pour over còn cho bạn khả năng kiểm soát, giữ lại cho mình tầng hương vị độc đáo mà bạn ưa thích nhất từ cà phê Ethiopia bằng việc điều chỉnh cỡ xay, nhiệt độ nước, độ khuấy đảo khi pha

Cold Brew

Trường hợp bạn muốn có ly cà phê gồm cả hương trái cây và hương hoa thì có được không? Với cà phê Ethiopia thì hoàn toàn có thể, đặc biệt là nếu bạn pha lạnh (cold brew coffee/cold drip coffee).

Mịn màng với hương việt quất cùng với hương đào phản phất là cảm giác bạn sẽ có được. Một điểm lưu ý nhỏ để tách cà phê cold brew hoàn hảo là bạn chỉ nên xay thô để không bị chiết xuất quá nhiều độ chua.

Espresso

Với cà phê Ethiopia thì pha thủ công vẫn được ưu tiên hàng đầu bởi sự đề cao và tôn vinh hương vị. Tuy nhiên, chúng ta cũng có thể thưởng thức một tách espresso làm từ cà phê Ethiopia. Tất nhiên vì nó là một trong những loại cà phê ngon nhất thế giới nên espresso cũng sẽ không làm bạn thất vọng.

KẾT

Bạn sẽ hiểu được cảm giác của một người từng bảo họ đã bị mê mẩn hương hoa quyến rũ khi uống cà phê Ethiopia. Hoặc sẽ ngạc nhiên khi có người thốt lên họ đổ gục trước cốc cà phê có hương thơm từ các loại trà. Và sẽ sửng sốt khi gặp người “mê muội” khi trên tay cầm ly cà phê hương hoa quả quyện với mùi rượu vang … Tất cả đều dễ hiểu nếu bạn thử nếm cà phê Ethiopia chính hiệu.

Ethiopia là loại cà phê được liệt vào danh sánh thứ thức uống nên thưởng thức một lần trong đời.

Hãy tự mình khám phá loại hạt được cả thế giới yêu thích này bắt đầu bằng việc tìm ra hạt cà phê chất lượng cao, sơ chế tốt, được rang bởi những nhà rang có kinh nghiệm trong việc xử lý hạt Ethiopia nhé.